ხელნაწერი დაახლოებით XVII-XVIII სს-შია გადაწერილი. პირველი ნაწილის გადამწერია მარკოზ ჩაჩანიძე, ხოლო მეორისა, უცნობია.
ხელნაწერი ლიტურგიკული და კანონიკური შინაარსის ტექსტებს შეიცავს.კერძოდ: 1. „წყლის კურთხევის განგება“; 2. სჯულისკანონი იოანე მმარხველისა და 3. გამოკრებილი სახარება-სამოციქულო.
- შიფრი:
- 1446/34
- სახელწოდება:
- კრებული
- საუკუნე:
- XVII-XVIII
- დათარიღების საფუძველი:
-
პალეოგრაფიული ნიშნები.
- გადამწერი/დამწერი:
- ფურცლების რაოდენობა:
- 100
- დამწერლობის სახეობა:
- ფორმა:
- მასალა:
- თემატიკა
- ყდა:
-
ტყავგადაკრული ტვიფრული ყავისფერი ყდა, გაცრეცილი.
- ზომები
-
ყდის:
152x188
ქაღალდის:
148x103
ტექსტის:
114x77
სისქე:
34
სტრიქონებს შორის მანძილი:
8
- არშიები
-
ზედა:
18
ქვედა:
20
მარცხენა:
18
მარჯვენა:
15
- სტრიქონების რაოდენობა:
- 15
- აღრიცხვა:
-
აღრიცხვა - რვეულებრივი, იწყება 14r-დან ა (1) რვეულით და მთავრდება ია (11) რვეულით; რვეულის აღმნიშვნელი გრაფემა ზოგჯერ ჩასმულია რამდენიმე მხრიდან მზის ტიპის წერტილებსა და ჯოხებში;
- განკვეთილობის ნიშნები:
-
- ხელნაწერის მდგომარეობა:
- ხელნაწერი კარგ მდგომარეობაშია, აკინძული, ფურცლები კარგად შემონახული, ბოლონაკლული;
- დასაწყისი:
-
განგებაჲ წყლის კურთხევისაჲ, რომელ არს აიაზმაჲ - მოიღონ ემბჲზი, გინა ფეშხუმი ანუ სხუაჲ რჲმე წმიდაჲ ჭურჭელი, შინა შთაას(!) წყალი და ასუჱნ ძელი ცხორებისა ჯუარი პატიოსანი ... (1r).
- წყდება:
-
… შრომითა და რუდუნებითა და მღჳძარებითა მრავალგზის შიმშილითაჲ და წყურვილითა და მარხვითა, მრავალგზის ყინელითა [...] (99v).
სათაურ(ებ)ი:
-
განგებაჲ წყლის კურთხევისაჲ, რომელ არს აიაზმაჲ - მოიღონ ემბჲზი, გინა ფეშხუმი ანუ სხუაჲ რჲმე წმიდაჲ ჭურჭელი, შინა შთაას(!) წყალი და ასუჱნ ძელი ცხორებისა ჯუარი პატიოსანი ... (1r-12r).
შენიშვნა:ტექსტში ჩართულია შემდეგი ოდები - უგალობდითსა, განძლიერდასა, მესმასა, ღაღადყავსა, ღამითგანსა, კურთხეულარსა, აკურთხევდითსა, ადიდებდითსა, ასევე ებრაელთა მიმართ ეპისტოლე პავლე მოციქულისა.
ანდერძი:„მე გლახაკმან სულითა მარკოზ ჩაჩანიძემან დავწერე წმიდანი ესე აიაზმა სულთა განმანათლებელი. ცოდვილი საწყალი შენდობით მომიხსენეთ ღვთისათჳს სიყუარულისა, ვინცა მომიჴსენოთ, უფალმან კეთილი საუკუნოს მოგაგო(!), ამინ“ (12r, ტექსტის ბოლოს).
-
სჯულისკანონი იოანე მმარხველისაჲ - მოიდრიკნეს მუჴლნი მონანულმან და ჰრქუას მოძღუარსა თჳსსა ცრემლით და სულთქუმით: აღგიარებ, მეუფეო ჩემო, ცოდვათა და ბრალთა ჩემთა წინაშე შენსა ... (14r-54v).
შენიშვნა:კანონში შედის: კანონი უზიარებლობისა (25r), ნათელღებულთა გამცნებ (27r), სწავლანი წმიდისა იოანე ოქროპირისა, თქმული წმიდისა იოანე ოქროპირისა (31v), თქმული წმიდისა [... .... ....] (34v), ალაჯორთ კჳრიაკესა შვილნო და ძმანო (39v), გამოკრებული სჯულისკანონი ესე არს მართალი და ჭეშმარიტი (41v).
-
სახელითა ღვთისათა იწყებიან ათორმეტი საუფლო სახარებაჲ და სამოციქულო გამოკრებულნი - თუესა მარტსა კე, წმიდისაჲ ღვთისმშობლისა, ფსალმუნი ა: იხარებდით დღითიდღე. ადიდებს სული ჩემი უფალსა. დასდებელი: რამეთუ მოხედნა სიმდაბლ. ებრაელთა მიმართ ებისტოლე პავლე საკითხა. ძმანო ... (55r-99v).
-
„ბერშუეთის ეკლესია“ (1r, მხედრ., ზედა არშია);
-
„მილხინე, უფალო, და შემიწყალე მე [...]“ (13r, მხედრ., გვიანდ. ხელით);
-
„ღმერთო, კარგარეთელსა უშველე“ (20v, ნუსხ., მარცხენა არშია);
-
„ღმერთო, შენ ჰკითხე ვინცა ეს წიგნიცა“ (44v, ზედა არშია, ტექსტის ხელით);
-
„ქ. ღმერთო, შეუნდევ შეჭირვებულსა ზერეკიძესა პავლესა“ (62v-63r, ზედა არშია, მხედრული, გვიანდელი ხელი);
-
„[....] ღმერთო მოხედენ“ (98v, მარცხენა არშია, ნუსხური, ტექსტის ხელით);
-
„[...] ჴორციელთაო რომელი შენთა [...]ვლთა კარგო კარგარეთელო კრ[...]“ (99v, ნუსხური, მარჯვენა არშია).
ხელნაწერის პირველი ნაწილის გადამწერია მარკოზ ჩაჩანიძე (12r);
ცენტრალური სახელმწიფო საისტორიო არქივი, ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა, შედგენილი პროფ. ს. კაკაბაძის და პ. გაგოშიძის მიერ აკად. კ. კეკელიძის რედაქციით, ტომი I, თბილისი, 1949, გვ.33-34.
ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა, საქართველოს ეროვნული არქივის ხელნაწერთა ფონდი, შეადგინეს და დასაბეჭდად მოამზადეს ქეთევან ასათიანმა, თამარ გაბუნიამ, თეონა გელაშვილმა, მაკა კირვალიძემ, ვერა შენგელიამ, მანანა ჭუმბურიძემ, თბილისი, 2016 წელი, გვ.244-246.
მცირე სჯულისკანონი, გამოსაცემად მოამზადა ელგუჯა გიუნაშვილმა, თბილისი, 1972.
ეროვნულ არქივში ხელნაწერი შემოსულია ბერშუეთის ეკლესიიდან.
ციტირება
კრებული. ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა. საქართველოს ეროვნული არქივის ხელნაწერთა ფონდი. თბილისი, 2019. მოამზადეს: ლიკა აბრალავამ, ქეთევან ასათიანმა, თამარ გაბუნიამ, მაკა კირვალიძემ, ვერა შენგელიამ, მანანა ჭუმბურიძემ. http://manuscripts.archive.gov.ge/ka/handwriting/show/40 წვდომის თარიღი:
